Συνέντευξη ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΤΖΟΥΜΑΚΑ τον Οκτώβριο του 1989 -19 χρόνια πριν- στην εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ"

Η Συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε τον Οκτώβριο του 1989 - 19 χρόνια πριν- στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ. Παρήλθε σχεδόν, μια εικοσαετία . Είναι προφανείς οι ομοιότητες , με την έννοια του ότι το σύστημα προωθεί την Α Ν Α Π Α Λ Α Ι Ω Σ Η γνωστών επιδιώξεων.

Είναι ιστορική η απαίτηση για να επαναφέρουμε την ουσία της Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η Σ πάνω στο τραπέζι και να τελειώνουμε με τις ατάκες ,τα ευφυολογήματα, τις κολοκυθιές από προκάτ παρέες, και τα γαϊτανάκια προσώπων χρήσης για συγκεκριμένες επιδιώξεις.

Αυτά τα Σ Ε Ν Α Ρ Ι Α είναι γνώριμα. Πολύ ρηχές οι σούπες των μαγειρείων του συστήματος. Η χώρα δεν έχει ανάγκη από μια ΚΑΡΙΚΑΤΟΥΡΑ τύπου 1989.Ολοι αυτοί οι κύκλοι είναι κατώτεροι των περιστάσεων και των αναγκών του Ελληνικού λαού, για ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ και ΟΜΑΛΗ ΔΙΕΞΟΔΟ. Η χώρα χρειάζεται συντεταγμένη πολιτική ,σχέδιο και πρωτοβουλίες ,για ριζικές αλλαγές , για τα συμφέροντα των 2/3 και όχι του 1/3 ,για την έξοδο από τη κρίση στη οικονομική και κοινωνική βάση της χώρας, κρίση που έχει έκφραση και στη πολιτική και στους θεσμούς της κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας.

Είναι η ώρα για το ΠΑΣΟΚ να ανταποκριθεί στη μεγάλη αυτή πρόκληση. Έχει και την εμπειρία και τις δυνάμεις και τις δυνατότητες. Στέφανος Τζουμάκας , 5 Αυγούστου 2008.

ΤΟ ΒΗΜΑ

28 Οκτωβρίου 1989

Ας μιλήσουμε –επιτέλους-για πολιτική

ΓΙΑ ΕΝΑ νέο πολιτικό, με γνωστή αντιδικτατορική δράση, με σημαντικό ρόλο στο ιστορικό φοιτητικό κίνημα των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων και με μια πλούσια διαδρομή στα ανώτερα κομματικά – και ενίοτε κυβερνητικά – αξιώματα του ΠΑΣΟΚ, είναι αμφίβολο αν η βουλευτική έδρα αποτελεί οριστική δικαίωση. Και ο κ. Στεφ. Τζουμάκας φαίνεται να αντιλαμβάνεται αυτό που πολλοί σύντροφοί του στο ΠΑΣΟΚ λησμονούν: ότι στην πολιτική «προς γαρ το τελευταίο εκβάν, έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται».

Εξελέγη και στις εκλογές του Ιουνίου, σαν υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ στη Β’ Αθηνών ,έβδομος κατά σειρά, αφήνοντας πίσω του πρώην υπουργούς και στελέχη γνωστών «ομάδων» του Κινήματος. Τώρα δίνει τη μάχη για τις εκλογές του Νοεμβρίου.

Σήμερα, στον έκτο όροφο της οδού Σόλωνος , λίγα μόνο μέτρα από την ταράτσα της Νομικής, όπου βρέθηκε –κάτω από άλλες συνθήκες- τον Φεβρουάριο του 1973, ο κ. Τζουμάκας οργανώνει την εκλογική παρουσία του, μ’ έναν τρόπο που δεν είναι καθόλου συνηθισμένος στις μέρες που θριαμβεύει το πολιτικό μάρκετινγκ. Ολόκληρη η προεκλογική του δραστηριότητα διεκπεραιώνεται από νέα παιδιά και παλιούς συντρόφους του, που επιστρατεύτηκαν εθελοντικά για να στηρίξουν την «υποψηφιότητα του Στέφανου». Σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον, μια συνέντευξη είναι κοπιώδης υπόθεση. Ο κ. Τζουμάκας αδιαφορεί για το μαγνητόφωνο και συμπεριφέρεται σαν να διευθύνει την προετοιμασία μιας κινητοποίησης του ΠΑΣΟΚ.

-Κύριε Τζουμάκα, είστε νέος πολιτικός, αλλά διατυπώνετε αιχμές για τους νέους πολιτικούς. Υπάρχει κάποια εξήγηση;

«Εδώ και πολύ καιρό παρακολουθούμε μια μόδα, που σχεδόν τείνει να κάνει την πολιτική κάτι σαν ανώδυνο χόμπι. Το πολιτικό μάρκετινγκ περνάει τη θεωρία των νέων πολιτικών, που ανεξάρτητα από κόμματα έχουν ‘συγγενικό προφίλ’. Οι νέοι πολιτικοί, ανεξάρτητα από τα κόμματα που ανήκουν, συζητούν μεταξύ τους. Τι συζητούν; Για σέρφινγκ, για μπριτζ, για κομπιούτερς ; Άκουσα μάλιστα έναν άνθρωπο της γενιάς μου, τον Μίμη Ανδρουλάκη, να δηλώνει ότι ‘προτιμά να συζητεί με τον Σαμαρά και τον Ανδριανόπουλο παρά με το ΠΑΣΟΚ’. Προσέξτε αντίληψη: ο Ανδρουλάκης συζητεί με τον Σαμαρά, ο Σαμαράς με την Δαμανάκη, η Δαμανάκη με τον Τζουμάκα, ο Τζουμάκας με τον Έβερτ, ο Έβερτ με τον Λαλιώτη, ο Λαλιώτης με τον Ανδριανόπουλο, ο Ανδριανόπουλος με τον Σημίτη κι ο χορός καλά κρατεί. Για ποια πολιτική όμως συζητούν; Για ποια συμφέροντα; Για ποιες κοινωνικές ομάδες; Για ποια εξωτερική πολιτική; Αυτό δεν το λέει κανείς».

-Και πού βρίσκεται το παράδοξο;

«Αυτά είναι μοντέλα για να αναιρεθούν βασικές στρατηγικές στη χώρα, όπως η ανεξαρτησία και οι κοινωνικές αλλαγές. Να πάμε δηλαδή σε μια κυβέρνηση προσώπων, προσωπικοτήτων, ομάδων πολιτικών και όχι σε κυβερνήσεις προγραμμάτων και θέσεων. Θεωρώ αυτή την εξέλιξη συντηρητική».

-Μιλάτε σαν να μη σας εκφράζει και πολύ αυτό που λέμε ‘συναίνεση’ και για το οποίο τόσος λόγος γίνεται τελευταία.

«Κάθε άλλο. Το ΠΑΣΟΚ είναι το πρώτο κόμμα που μίλησε για συναίνεση, για διακομματική αντιμετώπιση προβλημάτων, για συνεργασίες και εθνική πορεία. Από το 1975, ο Ανδρέας Παπανδρέου, σε συναντήσεις του με τον Φλωράκη, τον Δρακόπουλο και τον Ζίγδη, έθεσε το ζήτημα της συνεργασίας. Και στη Σύνοδο της Κ.Ε. του, το ΠΑΣΟΚ που πρότεινε την στρατηγική της Εθνικής Λαϊκής Ενότητας. Αλλά είναι άλλο πράγμα η ενότητα στη βάση και η προγραμματική συνεργασία και άλλο κάποια ουδέτερη συναίνεση».

-Και πόση σημασία μπορεί να έχει αυτός ο διαχωρισμός;

«Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Στην περιφέρεια που είμαι υποψήφιος, οι άνθρωποι πνίγονται από το νέφος, το κυκλοφοριακό, την έλλειψη πρασίνου. Κανένα κόμμα δεν μπορεί να δώσει μόνο του λύση. Και χρειάζεται να μιλήσει ο ίδιος ο πολίτης. Να γίνει ένα δημοψήφισμα, όπου από τη μια πλευρά θα μπουν 3,5 εκατομμύρια σοσιαλιστές, δεξιοί, αριστεροί και κομμουνιστές, που θέλουν να αλλάξει η ποιότητα ζωής. Και από την άλλοι 500.000 σοσιαλιστές, δεξιοί, αριστεροί, κομμουνιστές, που έχουν συμφέροντα να μείνουν τα πράγματα όπως είναι. Έτσι δημιουργείται η συναίνεση. Με βάση πολιτική και μια σαφή επιδίωξη. Μια τέτοια συναίνεση είναι περισσότερο απαραίτητη, τώρα που ήδη τελείωσαν οι αυτοδυναμίες».

-Τελείωσαν; Στην τελευταία τηλεοπτική εμφάνισή του ο κ. Α. Παπανδρέου άφησε να εννοηθεί ότι ο ΠΑΣΟΚ προσδοκά ακόμη μια νέα αυτοδυναμία του.

«Δεν είπε τέτοιο πράγμα. Έθεσε τον εκλογικό στόχο του ΠΑΣΟΚ, που είναι να αναδειχθεί πρώτο κόμμα. Αυτό είναι απόφαση της Κ.Ε. Είναι μια επιδίωξη που διασφαλίζει ομαλές δημοκρατικές εξελίξεις. Ο Πρόεδρος απλώς δεν απέκλεισε την προσπάθεια των οπαδών του ΠΑΣΟΚ, στη βάση, που μάχονται και για αυτοδυναμία».

-Η οποία προφανώς δεν θα υπάρξει για το ΠΑΣΟΚ. Μπορεί να υπάρξει για τη ΝΔ;

«Κανείς δεν θα έχει αυτοδυναμία. Και γι’ αυτό, κατά τη γνώμη μου, η 6^η Νοεμβρίου θα είναι κρίσιμη για τη χώρα. Θα κριθεί η πορεία της για πολλά χρόνια. Και δεν θα κριθεί από τους αριθμητικούς συσχετισμούς στη Βουλή και από το αν μπορούν να δώσουν Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή μια νέα τρίμηνη κυβέρνηση. Θα ανοίξουν λοιπόν δύο δρόμοι: αν η χώρα πάει στον 21^ο αιώνα με δημοκρατικά και πατριωτικά προγράμματα και ιδέες, ή θα κυριαρχήσει ο συντηρητισμός και η κοινωνία των δύο τρίτων. Το βράδυ της Κυριακής δεν θα υπάρξουν μονοκομματικές λύσεις. Το πρόβλημα των πολιτικών συμμαχιών και συνεργασιών είναι το μέγα θέμα, για την επόμενη πολιτική περίοδο. Θα δοκιμαστεί η σταθερότητα και οι λύσεις σε κρίσιμα θέματα, στα οποία θα κυριαρχήσει η τάση του εκσυγχρονισμού».

-Και τι είναι αυτό που θα κρίνει αυτές τις εξελίξεις;

«Τα προγράμματα και οι πολιτικές συμφωνίες συγγενών δυνάμεων. Η αναμέτρηση θα γίνει ανάμεσα στο μοντέλο του νεοφιλελευθερισμού και τα προοδευτικά προγράμματα των δημοκρατικών δυνάμεων. Και ο λαός πρέπει να γνωρίζει από τώρα ποια τύχη θα έχει το ψηφοδέλτιο που θα κρατήσει την Κυριακή των εκλογών. Για να μην επαναληφθεί το φαινόμενο του Ιουνίου, όπου ΝΔ και Συνασπισμός, μετά τις εκλογές έκαναν αυτό ακριβώς που έλεγαν ότι δεν θα κάνουν μέχρι τις 17 Ιουνίου! Σήμερα οι πολιτικές ηγεσίες δοκιμάζονται. Κρίνεται η αξιοπιστία τους. Και σε ό,τι αφορά το ΠΑΣΟΚ, έχει καταστήσει σαφή τη θέση του. Όχι στη συνεργασία με τη Δεξιά, ναι στη συνεργασία των δημοκρατικών δυνάμεων, κάτω από οποιουσδήποτε συσχετισμούς. Ο Συνασπισμός όμως καιροσκοπεί και αυτή τη φορά. Οι ηγέτες του δηλώνουν ότι αυτό που θα συμβεί τη Δευτέρα θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα της Κυριακής. Από πότε, για την Αριστερά, η εκλογική δύναμη προηγείται των θέσεων και οι μηχανισμοί των προγραμμάτων και των ιδεών;

-Εμμέσως λοιπόν επιμένετε στις διαχωριστικές γραμμές.

«Όταν ζητάς από τον καθένα να ξεκαθαρίσει τη θέση του και τις πολιτικές συνεργασίες του, δεν είναι υπόθεση διαχωριστικών γραμμών. Αλλά κι εδώ βρισκόμαστε μπροστά σε μια προπαγάνδα που προσπαθεί να πείσει ότι το ΠΑΣΟΚ χωρίζει τον ελληνικό λαό και οι άλλοι τον ενώνουν. Ο σκοπός της δεν είναι να καταργηθούν κάποιες διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους πολίτες, γιατί τέτοιες διαχωριστικές γραμμές τα τελευταία δέκα χρόνια δεν υπάρχουν. Υπάρχουν όμως διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στα προγράμματα, τις θέσεις, τις επιλογές, και τα κόμματα. Οι βάσεις προστατεύουν τα εθνικά συμφέροντα, λέει ο Μητσοτάκης. Οι βάσεις υπονομεύουν τα εθνικά συμφέροντα λέει ο Φλωράκης. Δεν είναι ένας σαφής διαχωρισμός αυτός; Το ΠΑΣΟΚ τον εφεύρε; Δεν έχουν η ΝΔ και ο Συνασπισμός διαφορετική αντίληψη για την προστασία των κοινωνικών συμφερόντων; Δεν υπάρχει ανάμεσά τους, σ’ αυτό, μια διαχωριστική γραμμή; Άρα λοιπόν αυτή η προπαγάνδα έχει σκοπό να προετοιμάσει κάποιες λύσεις έξω από τα κόμματα και τις κοινωνικές δυνάμεις. Και μ’ αυτή την έννοια στις εκλογές κρίνεται και η λαϊκή κυριαρχία, όπως υπογράμμισε ο Ανδρέας Παπανδρέου στο Ολυμπιακό Στάδιο».

-Στο κόμμα σας εμφανίζονται όλοι βέβαιοι ότι το 39% θα αυξηθεί σ’ αυτές τις εκλογές. Σαν υποψήφιος στη μεγαλύτερη εκλογική περιφέρεια της χώρας, συμμερίζεσθε αυτή την αισιοδοξία;

«Το 39% είναι αποτέλεσμα μια πορείας. Στα οκτώ χρόνια μπήκαμε στη λογική του συστήματος. Αγωνιστήκαμε στη δικτατορία, αλλά τη μεταπολίτευση την έκανε ο Καραμανλής. Έτσι και μετά το 1974, ενώ αγωνιστήκαμε για την Αλλαγή, αυτή ανέλαβε να την κάνει μια ομάδα και κάποια πρόσωπα. Και δεν την έκανε κυρίως ενάντια στο σύστημα, αλλά ενάντια στη Δεξιά. Κυριάρχησε η λογική να φύγουν αυτοί να έρθουμε εμείς. Έτσι εξουδετερώθηκαν τα στελέχη, τα μέλη, οι οργανώσεις, οι φίλοι και οι οπαδοί μας, οι σοσιαλιστικές ιδέες. Η πολιτική μεταφέρθηκε από την κοινωνία στο κράτος. Πρόσφατα μίλησα σε μια επαρχιακή πόλη, με δυνατή βροχή. Και μου λέει κάποιος ‘πες κάτι και για τα γραφεία της οργάνωσης’. Ξέρετε τι εννοούσε; Ότι μετά το 1981, όσοι έρχονταν στο ΠΑΣΟΚ νόμιζαν ότι στεγάζεται στη Νομαρχία και πήγαιναν εκεί. Πέρασε λοιπόν η θεωρία του κυβερνητικού κόμματος σε βάρος του σοσιαλιστικού κόμματος».

-Μια τέτοια αυτοκριτική αρκεί για να αναπληρώσει τα χαμένα ποσοστά του Ιουνίου;

«Σε εκείνες τις εκλογές δεν ηττήθηκαν οι αρχές και το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ. Ηττήθηκε ένα μοντέλο πολιτικής, ένα στυλ άσκησης εξουσίας. Τώρα ήρθε ο καιρός να δώσουμε τη μάχη για το ΠΑΣΟΚ και τους στόχους του. Χωρίς συγκρούσεις προσώπων και ρητορείες. Πρέπει να αλλάξουμε εμείς για να πείσουμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε την ελληνική κοινωνία. Στον βαθμό που πείθουμε για τη δική μας αλλαγή και τη νέα πορεία, υπερβαίνουμε το 39%».

-Μα αυτό είναι το ερώτημα: Αλλάζετε;

«Για το ΠΑΣΟΚ, μετά τον Ιούνιο, ο μόνος δρόμος –και τον ακολουθεί- είναι η πολιτική σύγχρονου κόμματος, με ιδεολογικό και πολιτικό λόγο, με προγραμματισμό και με σταθερή αναφορά στις κοινωνικές δυνάμεις. Είναι αυτό που άκουσα να λέει προχθές σε δήμο της Β’ Αθηνών, ο γραμματέας μιας οργάνωσης: το νέο ΠΑΣΟΚ».

- Σ’ αυτές τις εκλογές το ψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ στη Β΄ περιφέρεια της Αθήνας ,είναι ίσως ‘υπερφορτωμένο’. Κι αυτό αν κρίνουμε από την εμπειρία του Ιουνίου, οδηγεί σε κτυπήματα κάτω από τη μέση. Βλέπετε να επαναλαμβάνεται αυτό το φαινόμενο καθώς πλησιάζει η 5^η Νοεμβρίου;

«Τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, όπου και αν πολιτεύονται, πρέπει να δίνουν πριν από όλα τη μάχη του ψηφοδελτίου. Τη μάχη της ανάδειξης του ΠΑΣΟΚ, των ιδεών και του προγράμματος. Αυτή ακριβώς τη στάση απαιτεί και εκτιμά το εκλογικό σώμα. Πέρα από εκεί οι μετεγγραφές, ο λαϊκισμός, η προσωποποίηση του εκλογικού αγώνα και ο αγώνας για τη σειρά κατάταξης, είναι φαινόμενα που ευδοκιμούν σε περιόδους κρίσης πολιτικής και αξιοπιστίας».

-Και… ο σταυρός προτιμήσεως;

«Ο σταυρός προτίμησης μπορεί να βοήθησε στην ανανέωση, πρέπει όμως να εξετάσουμε άλλες λύσεις, όπως είναι η περιοδικότητα ή μεικτά συστήματα. Και ακόμη, στα πλαίσια της ενότητας στόχων να κατοχυρωθούν οι τάσεις στο κόμμα, όπως αποφασίσαμε στην Κ.Ε. Για να γίνονται οι αντιπαραθέσεις με πολιτικά δεδομένα και όχι με ομαδοποιήσεις, παραπολιτική, παρασκήνια, ψιθύρους στους διαδρόμους, μεθοδεύσεις, προσφυγή στο star system και οικονομικές ενισχύσεις που οδηγούν σε πολιτικές δεσμεύσεις. Αυτά είναι φαινόμενα που τροφοδοτούν την πόλωση, τον λαϊκισμό και τον φανατισμό. Εμφανίζονται όταν σταματούν οι κανόνες και οι πολιτικές αναμετρήσεις. Κι αυτές οι συμπεριφορές θα απομονωθούν, όταν επανέλθει η πολιτική πάνω στο τραπέζι. Στη νέα Βουλή θα κριθούν τα μεγάλα θέματα της χώρας, θα γίνουν μεγάλες επιλογές. Και σ’ αυτή τη Βουλή το ΠΑΣΟΚ πρέπει να είναι ακριβώς το Κίνημα που μάχεται με θέσεις και επιχειρήματα και όχι με κραυγές και συνθήματα. Για τις σοσιαλιστικές ιδέες και τον προοδευτικό προσανατολισμό της χώρας και όχι για προσωπικές ματαιοδοξίες και άκριτους ρεβανσισμούς. Σήμερα ‘είμαστε όλοι εδώ’. Μετά τις εκλογές θέλουμε να είμαστε όλοι εκεί. Ενωμένοι και ισχυροί ,ως σοσιαλιστές και συγκροτημένο κίνημα Αλλαγής».