Μονόδρομος η αθέτηση πληρωμών

http://www.prin.gr/2010/09/rmf-lapavitsas.html

Η ευρωζώνη μεταξύ λιτότητας και αθέτησης πληρωμών, τιτλοφορείται το νέο κείμενο εργασίας του βρετανικού ιδρύματος ερευνών RMF, με επικεφαλής τον Κώστα Λαπαβίτσα που δόθηκε πριν λίγες μέρες στη δημοσιότητα. Στις σελίδες του τεκμηριώνεται ο ανταγωνιστικός χαρακτήρας της ευρωζώνης και η ανάγκη εξόδου από το ευρώ, όπως και η ανάγκη παύσης πληρωμών του δημόσιου χρέους με πρωτοβουλία των οφειλετών κι όχι των τραπεζών. Στην Ελλάδα μόνο το 42% του συνολικού χρέους ανήκει στον δημόσιο τομέα και στην Ισπανία το 13%!

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Ακριβείς και εμπεριστατωμένες απαντήσεις στα πιο ακανθώδη και καίρια ερωτήματα που τίθενται σε κάθε συζήτηση για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση δίνει το νέο κείμενο εργασίας του κέντρου ερευνών RMF (Research on Money and Finance) με επικεφαλής τον Κώστα Λαπαβίτσα που δόθηκε πριν λίγες μέρες στη δημοσιότητα. Όπως για παράδειγμα: Αν μια χώρα προχωρήσει σε αθέτηση πληρωμών θα μπορεί να δανειστεί ξανά από το εξωτερικό; Δεν θα την «τιμωρήσουν» οι διεθνείς αγορές λόγω της ζημιάς που προκάλεσε σε όσους είχαν επενδύσει στα ομόλογά της με αποτέλεσμα να μην μπορεί να καλύψει τις δανειακές ανάγκες της; Το παράδειγμα της Αργεντινής και της Ρωσίας, που περιγράφεται σε ειδικό παράρτημα της μελέτης διαλύει τους σχετικούς και πέρα για πέρα βάσιμους φόβους που εγείρονται ? κι όχι πάντα κακοπροαίρετα. Η Αργεντινή λοιπόν που έπαψε να εξυπηρετεί το χρέος της στις 24 Δεκέμβρη 2001 (κι ήταν μόνο 144 δισ. δολ., πολύ λιγότερο από το μισό δηλαδή του ελληνικού), πέντε χρόνια μετά, το 2006, προέβη στην έκδοση πενταετών ομολόγων ύψους 500 εκ. ευρώ η οποία καλύφθηκε πλήρως από την διεθνή αγορά! Μέχρι τότε κάλυπτε τις ανάγκες της με διμερή δάνεια από φιλικές γειτονικές της χώρες, όπως η Βενεζουέλα. Ακόμη πιο ενθαρρυντικά είναι τα στοιχεία που αφορούν τις οικονομικές επιδόσεις της Αργεντινής και της Ρωσίας, μετά την αθέτηση πληρωμών. Η μεν πρώτη, αφού το 2002 είδε το ΑΕΠ της να κατακρημνίζεται κατά 11%, τα επόμενα χρόνια κατέγραψε αυξήσεις κατά μέσο όρο της τάξης του 8%-9%. Η Ρωσία, που δήλωσε στάση πληρωμών του δημόσιου χρέους και επαναδιαπραγμάτευση το 1998, τα επόμενα δύο χρόνια είδε το ΑΕΠ της να μεγεθύνεται κατά 6,3% και 10% ενώ μέχρι την κρίση του 2008 ποτέ δεν έπεσε κάτω από 4%! Κάθε άλλο παρά συνώνυμη της καταστροφής λοιπόν είναι η αθέτηση πληρωμών!

Η νέα μελέτη του RMF, με έδρα το Λονδίνο, έχει τίτλο «η ευρωζώνη μεταξύ λιτότητας και αθέτησης πληρωμών» και ως προς το παρόν είναι διαθέσιμη μόνο στα αγγλικά. Πέντε είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι οι οποίοι στηρίζουν όλη την έρευνα, η οποία με επιστημονικό τρόπο θεμελιώνει όχι μόνο την δυνατότητα αλλά και την αναγκαιότητα εξόδου από το ευρώ και παύσης πληρωμών.

Πρώτο, η εκτόξευση του χρέους της ευρωπαϊκής περιφέρειας (που στο μεγαλύτερο μέρος του προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα και όχι τον δημόσιο) είναι άμεσο αποτέλεσμα των πλεονασμάτων που παράγει η οικονομική επέκταση της Γερμανίας. Ως καύσιμη ύλη αυτής της επέκτασης χρησιμοποιήθηκαν τα αντεργατικά μέτρα του Σρέντερ που επέβαλαν την καθήλωση των μισθών και των ημερομισθίων στην Γερμανία. Ως αποτέλεσμα οι γερμανικές εξαγωγές κατέστησαν φθηνότερες αλώνοντας τα εμπορικά ισοζύγια του νότου. Σε αυτό το πλαίσιο η υπό εξέλιξη κρίση της ευρωζώνης αντιμετωπίζεται σαν ιστορική αποτυχία της που καθιστά όρο εκ των ων ουκ άνευ την έξοδο από το ευρώ, για την υπέρβαση της κρίσης σε μια φιλολαϊκή κατεύθυνση.

Δεύτερο, τα 750 δισ. ευρώ που απελευθέρωσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τον Μάιο με σκοπό την αγορά ομολόγων από την δευτερογενή αγορά δεν αποτέλεσαν σωσίβια λέμβο για τα κλυδωνιζόμενα κράτη, αλλά για τις τράπεζες της Γερμανίας και της Γαλλίας που έχουν δώσει τα περισσότερα δάνεια σε αυτά τα κράτη. Αναφέρεται χαρακτηριστικά πως τον Δεκέμβρη του 2009 οι τράπεζες της ευρωζώνης είχαν ανοίγματα στην Ισπανία, την Πορτογαλία την Ελλάδα και την Ιρλανδία ύψους 1,6 τρισ. δολ., εκ των οποίων μόνο το 16% (254 δισ. δολ.) ήταν κυβερνητικό χρέος!

Τρίτο, η λιτότητα που επιβλήθηκε σε όλη την ΕΕ, ως το αντίτιμο για τη διάσωση των τραπεζών και του ευρώ, απειλεί να οδηγήσει σε μια άνευ προηγουμένου ύφεση. Άμεσα ωστόσο η επιστροφή σε προ-κεϋνσιανές πολιτικές αναδιατάσσει τον ταξικό συσχετισμό στη γηραιά ήπειρο υπέρ του κεφαλαίου και εις βάρος της εργασίας.

Τέταρτο, το χρέος και η λιτότητα φέρνουν πιο κοντά το ενδεχόμενο αθέτησης πληρωμών το οποίο μπορεί να υλοποιηθεί με δύο ολότελα διαφορετικούς τρόπους. Ο πρώτος είναι με πρωτοβουλία του πιστωτή και με μαθηματική βεβαιότητα αποτελεί νέα πηγή κερδών για τις τράπεζες και δεινών για τους εργαζόμενους. Ο δεύτερος τρόπος αθέτησης πληρωμών γίνεται με πρωτοβουλία του οφειλέτη. Πρακτικά πρόκειται για μονομερή παύση πληρωμών που ακολουθείται από επαναδιαπραγμάτευση του χρέους και την σημαντική μείωσή του. Αυτός είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουν χώρες όπως η Ελλάδα, για να διαφύγουν από τον φαύλο κύκλο της υπερχρέωσης στον οποίο παραδέρνουν σήμερα. Παράλληλα φυσικά με την υιοθέτηση μιας σειράς άλλων μέτρων όπως η κρατικοποίηση των τραπεζών, η επιβολή ελέγχου στην κίνηση κερδοσκοπικών κεφαλαίων, κλπ.

Η μελέτη του RMF που παρουσιάστηκε την Τετάρτη στην Αθήνα σε μια επιτυχημένη εκδήλωση του βρετανικού κέντρου μελετών, του Αριστερού Βήματος Διαλόγου για την Κοινή Δράση και της Πρωτοβουλίας Καλλιτεχνών και Διανοουμένων κατά του ΔΝΤ δίνει νέα ώθηση στην προβολή του αιτήματος εξόδου από το ευρώ και παύσης πληρωμών. Το μεγάλο της προτέρημα είναι η βαθιά της επιστημονική θεμελίωση ταυτόχρονα με τον πολιτικό της ριζοσπαστισμό.