ΕΛΛΑΔΑ: Η ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ "ΠΟΝΑΕΙ" ΛΙΓΟΤΕΡΟ
Υπάρχει μία ιστορία για έναν άνδρα που καταδικάστηκε σε θάνατο από τον βασιλιά. Ο βασιλιάς του είπε θα του χαρίσει τη ζωή εάν μάθει στο άλογό του να μιλάει μέσα σε έναν χρόνο. Ο άνδρας συμφώνησε. Όταν τον ρώτησαν γιατί δέχθηκε αυτόν τον όρο, απάντησε πως πολλά μπορεί να γίνουν μέσα σε έναν χρόνο: ο βασιλιάς μπορεί να πεθάνει, ο ίδιος μπορεί να πεθάνει και το άλογο ίσως μάθει να μιλάει.
Αυτή ακριβώς είναι και η προσέγγιση της ευρωζώνης ως προς τη δημοσιονομική κρίση που πλήττει την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία και απειλεί και άλλα κράτη-μέλη. Οι αξιωματούχοι αποφάσισαν να κερδίσουν χρόνο ελπίζοντας ότι οι χώρες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες θα ανακτήσουν την αξιοπιστία τους. Προς το παρόν, αυτή η προσέγγιση έχει αποτύχει: το κόστος δανεισμού αυξάνεται αντί να υποχωρεί. Ειδικότερα για την περίπτωση της Ελλάδας, την πρώτη χώρα που έλαβε πακέτο στήριξης, οι πιθανότητες να ανακτήσει πρόσβαση στις αγορές με βιώσιμους όρους είναι πολύ μικρές. Το να αναβάλει κανείς, όμως, την τελική ημέρα της κρίσης δεν διευκολύνει τη θέση της χώρας. Αντιθέτως, θα καταστήσει ακόμα πιο επώδυνη την αναδιάρθρωση χρεών όταν τελικά υλοποιηθεί.
Το ελληνικό χρέος οδεύει στο 160% του ΑΕΠ. Δυστυχώς, εύκολα μπορεί να ξεπεράσει και αυτό το επίπεδο, όπως σημειώνει σε έκθεσή του ο κ. Nouriel Rοubini. Η Ελλάδα ενδέχεται να μην πετύχει τους δημοσιονομικούς της στόχους, λόγω του δυσμενούς αντίκτυπου της δημοσιονομικής λιτότητας στην οικονομία ή εξαιτίας της αντίστασης στην εφαρμογή των συμφωνηθέντων μέτρων. Η πραγματική υποτίμηση που απαιτείται για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας επίσης θα αυξήσει τον λόγο του χρέους προς το ΑΕΠ, ενώ ενδεχόμενη αποτυχία στην επίτευξη αυτής της υποτίμησης μπορεί να ανακόψει την αναγκαία επιστροφή στην ανάπτυξη. Το ευρώ ενδέχεται να ανατιμηθεί, υπονομεύοντας περαιτέρω την ανταγωνιστικότητα. Τέλος, οι τράπεζες ίσως δεν πετύχουν να στηρίξουν την οικονομία.
Ποιες είναι άραγε οι πιθανότητες μιας χώρας με τέτοιο δανειακό βάρος και με την προϊστορία της Ελλάδας να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της από τις αγορές με όρους που να συμβάλουν στην προσπάθεια μείωσης του χρέους; Ιδιαίτερα μικρές.
Ας υποθέσουμε ότι τα επιτόκια μακροπρόθεσμου δανεισμού της Ελλάδας είναι στο 6% αντί για το σημερινό 16%. Ας υποθέσουμε, επίσης, ότι το ονομαστικό ΑΕΠ αυξάνεται με ρυθμό 4%. Σημειωτέον ότι οι υποθέσεις αυτές είναι υπερβολικά αισιόδοξες. Ακόμα και με αυτές τις προϋποθέσεις, όμως, η κυβέρνηση θα πρέπει να καταγράψει πρωτογενές πλεόνασμα (προ τόκων) της τάξεως του 3,2% του ΑΕΠ. Εάν στόχος είναι να περιοριστεί το χρέος της Ελλάδας στους όρους της συνθήκης του Μάαστριχτ, στο 60% του ΑΕΠ μέχρι το 2040, τότε η χώρα θα πρέπει να καταγράφει πρωτογενές πλεόνασμα 6% του ΑΕΠ. Παράλληλα, κάθε χρόνο ο ελληνικός λαός θα πρέπει να παραπλανάται ή να εξαναγκάζεται σε καταβολή υψηλότερης φορολογίας απ' ό,τι λαμβάνει από τις δημόσιες δαπάνες.
Τι μπορεί να πείσει, λοιπόν, τους επενδυτές ότι όλα αυτά είναι ένα πιθανό σενάριο ώστε να δικαιολογηθεί η χρηματοδότηση της Ελλάδας; Τίποτα.
Με λίγα λόγια, η χώρα βρίσκεται εγκλωβισμένη σε έναν φαύλο κύκλο, καθώς οι πιστωτές γνωρίζουν ότι δεν έχει αρκετή αξιοπιστία για να δανειστεί με λογικά επιτόκια. Η Ελλάδα θα παραμείνει εξαρτημένη σε ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες θεσμικού δανεισμού, που δημιουργούν όμως μία ακόμη μεγαλύτερη παγίδα.
Ας υποθέσουμε, επί παραδείγματι, ότι το ήμισυ του ελληνικού χρέους διακρατείται από θεσμικούς πιστωτές όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, που θα αντικαταστήσει το EFSF το 2013. Ας υποθέσουμε, επίσης, πως η μείωση του χρέους που απαιτείται για να εξασφαλιστεί πρόσβαση στις αγορές -με εφικτούς όρους- είναι της τάξεως του 50% σε ονομαστική αξία. Σε αυτήν την περίπτωση, οι ιδιώτες επενδυτές θα εξαφανιστούν. Υπό τέτοια δραματική απειλή, κανείς νοήμων πιστωτής δεν θα προσφέρει χρηματοδότηση με όρους εφικτούς για την Ελλάδα. Η εξαγορά του ελληνικού χρέους από θεσμικά ταμεία καθιστά, κατά συνέπεια, ακόμα πιο απίθανη την επιστροφή στις αγορές.
Εάν πάρει κανείς στα σοβαρά την άποψη ότι πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης χρεών, που υποστήριξε και ο Lorenzo Bini Smaghi, σημαίνων Ιταλός τραπεζίτης και μέλος του συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τότε τα θεσμικά ταμεία θα πρέπει να χρηματοδοτούν την Ελλάδα επ' αόριστον. Επιπλέον, θα πρέπει να είναι διατεθειμένα να συνεχίσουν με γενναιόδωρους όρους ώτε να καταστεί εφικτή η μακροπρόθεσμη μείωση του δανειακού βάρους της χώρας.
Αυτό είναι εφικτό. Από πολιτική άποψη, όμως, είναι εφιάλτης και ο κίνδυνος που εγκυμονεί είναι τεράστιος. Η Ελλάδα θα χάσει σχεδόν όλη της την εθνική κυριαρχία επ' αόριστον και οι αντιδράσεις θα φτάσουν σε κρίσιμο σημείο και στις δύο πλευρές. Επιπλέον, τα μη ευρωπαϊκά μέλη του ΔΝΤ θα αντιδράσουν στην προσφορά τόσο αόριστης γενναιοδωρίας. Το βάρος στη συνέχεια θα πέσει στους Ευρωπαίους και φαίνεται μάλλον απίθανο να πετύχουν την απαιτούμενη ομοφωνία.
Η εναλλακτική είναι μία προληπτική αναδιάρθρωση χρεών, ίσως ακόμη και τον επόμενο χρόνο. Η πορεία των αγορών μας δείχνει ότι ήδη αυτό είναι κάτι που οι επενδυτές αναμένουν. Άρα το σοκ δεν θα είναι πολύ μεγάλο. Η αναδιάρθρωση θα πρέπει να βελτιώσει την αξιοπιστία της χώρας και να αυξήσει τα κίνητρα εμμονής στο πρόγραμμα σταθεροποίησης και μεταρρυθμίσεων. Επιπλέον, με μία σχεδιασμένη και προληπτική αναδιάρθρωση, οι Αρχές θα μπορούν επίσης να προετοιμαστούν και για την αναγκαία στήριξη των τραπεζών, τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδος.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι αναδιάρθρωσης χρεών. Ορισμένοι είναι πιο εξαναγκαστικοί από άλλους. Ευτυχώς, το 95% του ελληνικού κρατικού χρέους υπόκειται στην ελληνική νομοθεσία, γεγονός που μειώνει τα νομικά προβλήματα από την επιβολή βαθιάς αναδιάρθρωσης.
Είναι βεβαίως σαφές ότι η αναστάτωση θα είναι μεγάλη. Επιπλέον, δεν υπάρχει καμία εξασφάλιση ότι με την αναδιάρθρωση χρεών η Ελλάδα θα επιστρέψει στην ανάπτυξη γιατί αντιμετωπίζει επίσης σημαντικό πρόβλημα ανταγωνιστικότητας. Εντός της ευρωζώνης δεν υπάρχει απλός τρόπος να επιλυθεί αυτή η έλλειψη ανταγωνιστικότητας. Η χώρα ενδέχεται να καταδικαστεί σε μακροχρόνιο αποπληθωρισμό.
Παρ' όλα αυτά, όσο μη δημοφιλής κι αν είναι η επιλογή της αναδιάρθρωσης, είναι καλύτερη από τις εναλλακτικές. Σε αντίθετη περίπτωση, το χρέος της χώρας θα πρέπει να χρηματοδοτείται εσαεί. Ουσιαστικά θα είναι σαν να μπαίνουμε από την πίσω πόρτα σε έναν μηχανισμό δημοσιονομικής στήριξης για τα κράτη-μέλη ακόμα πιο ακραίο απ' ό,τι ισχύει για τις πολιτείες των ΗΠΑ.
Το σίριαλ μάλλον δεν θα τελειώσει με την Ελλάδα. Και άλλες χώρες της περιφέρειας -η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, επί παραδείγματι- μπορεί επίσης να βρεθούν αποκλεισμένες από τις αγορές για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σε κάθε περίπτωση, η επιστροφή σε υγιή δημοσιονομική κατάσταση δεν διασφαλίζεται με κανέναν τρόπο, δεδομένου του ιδιαίτερα δύσκολου σημείου εκκίνησης.
Εάν αποκλειστεί το ενδεχόμενο της αναδιάρθρωσης χρεών, τότε μέλη της ευρωζώνης θα βρεθούν σε μία κατάσταση όπου θα χρηματοδοτούν και θα αστυνομεύουν άλλα μέλη.
Συγκεκριμένα, τα μεγαλύτερα και ισχυρότερα μέλη θα χρηματοδοτούν και θα αστυνομεύουν τα μικρότερα και πιο αδύναμα. Και θα πρέπει να συνεχίσουν σε αυτό το μοτίβο μέχρις ότου όλα τα άλογα μάθουν να μιλάνε. Αυτό είναι το μέλλον που θέλουμε;
Πηγή: www.euro2day.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου